Πράσινη ανάπτυξη: στόχοι, δράσεις και προοπτικές

Άρθρο της βουλευτή του ΠΑΣΟΚ, Θ. Τζάκρη
Η οικονομία και το περιβάλλον βρίσκονται σήμερα σε κρίση σε παγκόσμιο επίπεδο. Μια κρίση που οφείλεται στο σημερινό συμβατικό μοντέλο ανάπτυξης.
Ένα μοντέλο με χαρακτηριστικά τη διευρυνόμενη ανισότητα, την αποξένωση του πολίτη από το προϊόν της ανάπτυξης, τη συγκέντρωση δύναμης σε λίγους, μέσα από την θεοποίηση της αγοράς, και την υποβάθμιση του κράτους σε ρόλο παρατηρητή.
Στη χώρα μας η οικονομική ανάπτυξη στηρίχθηκε στην τσιμεντοποίηση των αστικών περιοχών και στην άναρχη δόμηση σε όλη την επικράτεια. Στηρίχθηκε στην εύκολη κερδοσκοπία της γης και στον περιστασιακό τουρισμό.
Η αγροτική μας δε ανάπτυξη στηρίχθηκε σε μια επιδοματική πολιτική, στην παλιά Κοινή Αγροτική Πολιτική, στη μαζική παραγωγή προϊόντων, όχι πάντα ποιοτικών, στην κατάχρηση του νερού και των φυτοφαρμάκων.
Τα τελευταία πέντε χρόνια, όλα τα παραπάνω επιδεινώθηκαν από την συγκεντρωτική, πελατειακή, κομματική διαχείριση του δημόσιου πλούτου.
Σπατάλη, που έφτασε το δημόσιο χρέος να αυξάνεται κατά 16 δις ευρώ κάθε χρόνο τα τελευταία πέντε χρόνια.
Η κατάσταση επιδεινώθηκε από τον υπερδανεισμό για ιδιωτική κατανάλωση, πολλές φορές ακόμη και για βασικά αγαθά.
Αντί να βελτιώνονται οι δημόσιες υπηρεσίες στην υγεία, την παιδεία, την πρόνοια, απαξιώνονται καθημερινά.
Στον βωμό της κερδοσκοπίας και της ανάπτυξης, το περιβάλλον παραμελήθηκε και πληγώθηκε.
Αυτή η πολιτική δεν είναι πλέον βιώσιμη.
Στο ΠΑΣΟΚ πιστεύουμε ότι η σημερινή κρίση, τόσο διεθνώς, όσο βεβαίως και με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της στην πατρίδα μας, έχει άμεση σχέση με το τέλος ενός οικονομικού μοντέλου.
Το ΠΑΣΟΚ και οι προοδευτικές δυνάμεις στην Ευρώπη προτείνουν πλέον ένα νέο οικονομικό και αναπτυξιακό μοντέλο.
Το μοντέλο της «πράσινης ανάπτυξης», που θα απαντά ταυτόχρονα στην κλιματική αλλαγή, στην ενεργειακή ασφάλεια και αυτονομία, στις οικονομικές ανισότητες, στην ποιότητα ζωής και εργασίας. Μια «πράσινη επανάσταση» για το σήμερα και το αύριο της χώρας μας.
Η κρίση πρέπει να αποτελέσει ευκαιρία για μια άλλη πολιτική.
Μια πολιτική, που δεν είναι πολιτική αδράνειας, αλλά ενεργούς στήριξης της οικονομίας, προστασίας της εργασίας, του οικογενειακού εισοδήματος και των προνοιακών δομών, δηλαδή του κοινωνικού κράτους, της υγείας, της παιδείας, της πρόνοιας.
Μια ανάπτυξη με επίκεντρο τον άνθρωπο και το φυσικό του περιβάλλον, με δημόσιες επενδύσεις, μέσα από την «πράσινη ανάπτυξη».
Η ευθύνη μιας προοδευτικής κυβέρνησης, που θέλει να αλλάξει την πορεία αυτού του τόπου και να σταματήσει το κατρακύλισμα, στο οποίο βρίσκεται σήμερα η οικονομία μας, είναι να θέσει τους κανόνες του παιχνιδιού στην αγορά, αλλά και να αναδιοργανώσει το κράτος, ώστε η χώρα μας να γίνει πρωτοπόρα της νέας τεχνολογικής επανάστασης. Να κάνουμε γρήγορα βήματα στην ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, από τον άνεμο, τον ήλιο, τη γεωθερμία, που η χώρα μας διαθέτει σε αφθονία.
Ευθύνη είναι να εγγυηθούμε μια οικονομία που σέβεται το περιβάλλον και δεν δημιουργεί υπεραξίες και καιροσκοπισμούς με την καταστροφή του. Μια οικονομία που στηρίζεται στο περιβάλλον και το αξιοποιεί ως συγκριτικό πλεονέκτημα.
Η πράσινη ανάπτυξη, πέραν του σεβασμού του περιβάλλοντος, σημαίνει ενεργειακή αποδοτικότητα, ανανεώσιμους πόρους και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Σημαίνει ανάπτυξη τεχνολογιών προσαρμοσμένων στις τοπικές συνθήκες για τη διαχείριση των υδάτων και των απορριμμάτων.
Σημαίνει εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις και ριζικές αλλαγές στη νοοτροπία και τον τρόπο ζωής μας.
«Πράσινη ανάπτυξη» σημαίνει ριζοσπαστική αναπροσαρμογή στις πολιτικές μας. Και στο κράτος και στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η αγορά.
Σημαίνει σύγκρουση με τον παραδοσιακό κρατισμό, τα πελατειακά δίκτυα, τον συγκεντρωτικό, την γραφειοκρατία.
Σημαίνει επένδυση στον πολίτη, με πολιτικές απασχόλησης και κατάρτισης, με στόχο μια οικονομία υψηλής παραγωγικότητας και γνώσης, ανταγωνιστική, όχι λόγω χαμηλού εργατικού κόστους, αλλά λόγω ποιότητας.
Σημαίνει καταπολέμηση της παραοικονομίας και της αδήλωτης εργασίας.
Σημαίνει την προώθηση της νέας επιχειρηματικότητας, ιδιαίτερα μεταξύ των νέων.
Σημαίνει αποκεντρωμένη παραγωγική διαδικασία και αυτοδιοικητικούς θεσμούς που μπορούν να υποστηρίξουν νέες ιδέες και καινοτομίες, τεχνολογίες, δια βίου εκπαίδευση.
Σήμερα διαμορφώνεται, σε όλο τον κόσμο, μια νέα περιβαλλοντική συνείδηση.
Το ερώτημα είναι «πώς θα γίνουν αυτές οι συγκεκριμένες αλλαγές για να προωθήσουμε το νέο αυτό αναπτυξιακό πρότυπο»;
Πρώτα από όλα πρέπει να πιστέψουμε στο αναπτυξιακό αυτό μοντέλο και να ξέρουμε ότι απαιτείται εθνική προσπάθεια: πολιτεία, επιχειρήσεις, εργαζόμενοι, πολίτες, μη κυβερνητικές οργανώσεις. Όλοι μαζί πρέπει να ενώσουμε τις δυνάμεις μας σε μια προσπάθεια που ενώνει τις δημιουργικές, δυναμικές και παραγωγικές δυνάμεις του τόπου, που θέλει και τους πιο αδύναμους ως συνοδοιπόρους, διότι τους χρειαζόμαστε όλους, ενεργούς, συμμετέχοντες, στην κοινή μας αυτή προσπάθεια.
Η στρατηγική πράσινης ανάπτυξης του ΠΑΣΟΚ είναι βασισμένη σε τρεις κεντρικούς πολιτικούς άξονες: προστασία του περιβάλλοντος & αστικός προγραμματισμός, ενέργεια, μεταφορές.
Για να πάρει σάρκα και οστά το «πράσινο» αναπτυξιακό μας σχέδιο, χρειαζόμαστε και οικονομικά και θεσμικά εργαλεία.
Προκειμένου να προωθηθεί η βιώσιμη ανάπτυξη και οι φιλικές προς το περιβάλλον επιχειρήσεις, το ΠΑΣΟΚ έχει σχεδιάσει μια σειρά πολιτικών που περιλαμβάνουν: επιχορηγήσεις και μειώσεις των φόρων για τις επιχειρήσεις που επενδύουν στην περιβαλλοντική τεχνολογία ή την ανανεώσιμη ενέργεια, μετατόπιση της φορολογικής επιβάρυνσης στα εγχειρήματα και τα προϊόντα που είναι επιβλαβή στο περιβάλλον, εισαγωγή βιώσιμων πρότυπων κατασκευής για όλα τα δημόσια έργα και βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας όλων των δημόσιων κτιρίων, καταγραφή και αποτίμηση του φυσικού μας πλούτου και των μεταβολών του, έτσι ώστε να μπορούμε να παίρνουμε σωστές αποφάσεις και να σχεδιάζουμε ορθά.
Η πράσινη ανάπτυξη συνεπάγεται τη στήριξη της πράσινης επιχειρηματικότητας, που προσφέρει προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας.
Απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί και μια θεσμοθετημένη διαδικασία διαβούλευσης και επίλυσης διαφορών σε τοπικό επίπεδο, για τη γρήγορη και αντιγραφειοκρατική εγκατάσταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Πρέπει επιπλέον να αφήσουμε οριστικά πίσω μας την εποχή της μαζικής παραγωγής, με τη χαμηλή ποιότητα και το φτηνό κόστος, για να περάσουμε στην εποχή της ποιότητας.
Αυτό συνεπάγεται να επενδύσουμε στην αλλαγή των συστημάτων παραγωγής, αλλά και στην αλλαγή των προτύπων κατανάλωσης.
Με το Δημόσιο, βέβαια, να δίνει το παράδειγμα, με τις πράσινες προμήθειες, μεταφορές, έργα, ενεργειακά αποδοτικά κτίρια.
Το Δημόσιο να σχεδιάζει, να χρηματοδοτεί, να δίνει την κατεύθυνση, το πλαίσιο, την αρχική ώθηση και τα κίνητρα, για να γίνουν οι αναγκαίες αλλαγές, αλλά και να πάρει τη σκυτάλη και ο ιδιωτικός τομέας.
Η γη μας, οι ελληνικές ποικιλίες, είναι ακόμα ένα μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα που μπορούμε και πρέπει να αξιοποιήσουμε.
Οι νέοι αγρότες να μένουν στην Περιφέρεια, να μπορούν να καινοτομούν σε πρακτικές και προϊόντα ποιότητας που θα είναι περιζήτητα σε διεθνείς αγορές και θα δημιουργούν έτσι προστιθέμενη αξία στην επαρχία, στις αγροτικές περιοχές. Δίνοντας κίνητρα για την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της ελληνικής γης, με προϊόντα μεσογειακής διατροφής, με ελληνικό σχέδιο, σε νέα πεδία δράσης και νέες αγορές. Νέες αγορές για τους δημιουργικούς παραγωγούς, για τις καινοτόμες ιδέες και ειδικότερα για τους νέους επιστήμονες, που σήμερα ασφυκτιούν σε μια κλειστή και αγκυλωμένη οικονομική δομή, στριμωγμένοι στα αστικά κέντρα.
Υπάρχουν λαμπρά παραδείγματα και στην Ελλάδα. Από καινοτόμες επιχειρήσεις, αναγνωρισμένες και πολλές φορές και βραβευμένες στο εξωτερικό, από ενεργειακά αυτόνομα κτίρια και προϊόντα ποιότητας. Όμως, η Πολιτεία οφείλει να διαμορφώσει το πλαίσιο, ώστε αυτά να μην είναι μεμονωμένα, ηρωικά παραδείγματα, αλλά να γίνουν ο κανόνας.
Στους καιρούς αυτούς και στις μεγάλες αλλαγές, έχουμε ανάγκη όλο το διαθέσιμο ανθρώπινο δυναμικό και το κοινωνικό μας κεφάλαιο.
Οι υπάρχοντες φόροι, η δημόσια γη, τα ευρωπαϊκά προγράμματα, η προσέλκυση νέων ιδιωτικών επενδύσεων, ο προσανατολισμός στην πράσινη ανάπτυξη, είναι απλοί τρόποι για να τονώσουμε την ανάπτυξη. Απαιτείται όμως ορθολογική και χρηστή διαχείριση.
Χρειαζόμαστε τολμηρές πολιτικές και αποφασισμένους νομοθέτες, που θα δουλεύουν με φαντασία και ανοιχτούς ορίζοντες, έχοντας στο νου τις ανάγκες των καταναλωτών, τις δυνατότητες της επιστήμης, την καινοτομία των επιχειρήσεων.
Σήμερα οφείλουμε ως κοινωνία να υιοθετήσουμε το μοντέλο της πράσινης ανάπτυξης που στηρίζεται στην ανθρώπινη ύπαρξη και το φυσικό περιβάλλον.-